Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej im. Czesława Blajdy
Zarys historii Stowarzyszenia
Pomysł utworzenia Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej narodził się wiosną 2001 roku. Grupa osób zainteresowanych pomysłem utworzyła Komitet Założycielski. Postanowiono, że pracami tego organu kierował będzie pomysłodawca przedsięwzięcia – Czesław Pączek. W zaproszeniu na zebranie założycielskie, które odbyło się 12 marca 2001 roku, można było przeczytać takie oto słowa: „Przez pamięć dla naszych najbliższych nie możemy być obojętni na to wszystko, co składa się na historię pięknej Żegocińskiej Ziemi pisaną życiem i pracą tych, którzy już od nas odeszli. Dlatego też kierując się wspomnianymi historycznymi przesłankami oraz umiłowaniem wszystkiego co związane jest z naszym regionem, zamierzamy powołać Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej”. Komitet założycielski opracował projekt Statutu organizacji. Za podstawowe cele Stowarzyszenie uznało: ocalenie od zapomnienia dorobku kulturalnego i tradycji ludowej oraz podejmowanie działań mających na celu utrwalenie i zachowanie tego dorobku dla przyszłych pokoleń, a także inicjowanie prac nad rozwojem regionu w dziedzinie szeroko rozumianej kultury, gospodarki i turystyki.
Aby te cele zrealizować Stowarzyszenie planuje m. in. zapoznawać członków organizacji i społeczność lokalną z historią regionu, dorobkiem kulturalnym i gospodarczym Ziemi Żegocińskiej; działać na rzecz ochrony zabytków kulturowych, krajobrazowych i przyrodniczych, zorganizować Izbę Regionalną, kształtować świadomość historyczną społeczności lokalnej poprzez powołanie w strukturze stowarzyszenia zespołów tematycznych: a w szczególności: historii i etnografii, starej fotografii, rzemieślniczej twórczości użytkowej, twórczości artystycznej oraz promocji kultury regionalnej.
W grudniu 2001 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa zarejestrował Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej im. Czesława Blajdy. To już trzecie – nie licząc straży pożarnych – stowarzyszenie działające w Żegocinie. W 1989 powstało pierwsze – Stowarzyszenie Ochrony Przyrody i Krajobrazu w Żegocinie; w 1996 drugie – Stowarzyszenie Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości w Żegocinie. Obie organizacje działają prężnie i mogą poszczycić się znaczącymi osiągnięciami.
2 marca 2002 roku, czyli w rok od założenia organizacji, odbyło się I Walne Zebranie Członków, w czasie którego wybrano władze organizacji: zarząd i komisję rewizyjną. W skład pięcioosobowego Zarządu wybrano: Czesława Pączka (Prezes Zarządu), Jana Burka (zastępca), Zbigniewa Ellnaina (sekretarz), Jana Trusia (skarbnik) i Tadeusza Olszewskiego (członek). Komisji Rewizyjnej przewodniczy Anna Gawłowicz-Pawełek.
18 maja 2002 r. był dniem pierwszej poważnej próby sprawności organizacyjnej Stowarzyszenia. Tego dnia w zabytkowym kościele w Rozdzielu odbyło się uroczyste nabożeństwo, odprawione w intencji zmarłego siedem lat wcześniej patrona Stowarzyszenia – wielkiego miłośnika Ziemi Żegocińskiej, wybitnego etnografa i organizatora turystyki Czesława Blajdy. Po mszy świętej członkowie Stowarzyszenia spotkali się w salce pod kościołem z rodziną zmarłego, Jego żoną Zofią, dziećmi, wnukami. Na spotkanie przybyli też mieszkańcy Rozdziela, pamiętający o swoim rodaku. Realizując uchwałę I Walnego Zebrania Członków Prezes Stowarzyszenia Czesław Pączek wręczył pani Zofii Blajda dyplom Honorowego Członka Stowarzyszenia. Spotkaniu towarzyszyła wystawa różnych eksponatów związanych z życiem i działalnością Czesława Blajdy.
Kolejnym „dziełem” młodej organizacji było zorganizowanie na „709 Urodziny Żegociny” wystawy „Żegocina w starej fotografii”. Zaprezentowano prawie 40 czarno – białych fotografii, (wybranych spośród 300 zgromadzonych), przedstawiających dawną architekturę wsi, zajęcia mieszkańców, pejzaże, pamiątkowe zdjęcia z wesel, uroczystości szkolnych i kościelnych. Wystawę starej żegocińskiej fotografii powtórzono w 2012 roku, zwiększając liczbę eksponowanych zdjęć do 100.
W listopadzie 2002 roku Zarząd Stowarzyszenia postanowił zorganizować Jubileusz 50-lecia pracy artystycznej nestorki żegocińskich twórców kultury – poetki i malarki z Łąkty Górnej Anny Łękawa. Był także jednym z organizatorów obchodów 100-lecia łąkieckiej artystki, wydając na tę rocznicę bogato ilustrowany jej obrazami tomik wierszy „Celem moim radość dawać”. Zwrócono się także z apelem do żegocinian, którzy pochodzą z tych stron, a los rzucił ich w dalekie strony, aby skontaktowali się ze Stowarzyszeniem, które pragnie utworzyć bazę danych o rodakach oraz poznać ich ciekawe losy życiowe.
Ważną dziedziną działalności organizacji jest prowadzenie Izby Regionalnej i Galerii Wiejskiej. Izba posiada obecnie ponad 400 eksponatów. Stowarzyszenie zrealizowało kilka projektów, kilkanaście wystaw i konkursów. Współuczestniczy w organizowaniu uroczystości patriotycznych i gminnych imprez kulturalnych, m.in. organizując plener malarski. Współpracuje bardzo ściśle ze szkołami i Stowarzyszeniem Rozwoju Gminy i Wspierania Przedsiębiorczości w Żegocinie.
21 września 2014 roku Stowarzyszenie uzyskało dla Galerii Wiejskiej i Izby Regionalnej znak promocyjny – „Kogutek”, przyznane przez Lokalną Grupę Działania „Dolina Raby”.
Z inicjatywy Tadeusza Olszewskiego utworzono przy Stowarzyszeniu w 2015 roku Archiwum Społeczne, gromadzące dawne fotografie, dokumenty itp. lub ich skany. Nową dziedzina działalności organizacji stało się wydawanie własnej publikacji – rocznika pt. „Kronika Ziemi Żegocińskiej” (inicjatywa Prezesa Zarządu od 2014 roku – Joanny Pastuszak), a pierwszy, historyczny numer ukazał się 12.10.2015 roku. W tym samym roku zainicjowano współpracę z miejscowością Żegocin w Wielkopolsce, której efektem była m. in. wizyta wiosną 2016 roku grupy działaczy społecznych z tej wielkopolskiej wioski. Kolejne dwie nowe inicjatywy 2016 roku to podjecie starań o wytyczenie oznakowanego szlaku na Żarnówkę (Inicjatywa Zdzisława Janiczka) oraz zorganizowanie 12 maja 2016 roku I.
Rajdu Pieszego im. Czesława Blajdy (inicjatywa Tadeusza Olszewskiego).
Od 2019 roku Stowarzyszenie wydaje drukiem kolejne zeszyty „Żegocińskiego Słownika Biograficznego”. W kolejnych latach Stowarzyszenie organizowało cykliczne, coroczne imprezy dla młodzieży szkolnej: Rajdy Piesze im. Czesława Blajdy i plenery malarskie, a po plenerach wystawy prac malarskich uczniów. Stowarzyszenie organizuje także spotkanie z ciekawymi ludźmi, w tym: malarzem Władysławem Matlęgą w 2018 roku, dr. inż. arch. Janem Schubertem z Krakowa, z Grzegorzem Gawłem z Krakowa – autorem książek o Żołnierzu Wyklętym – kapitanie Janie Dubaniowskim ps. „Salwa” w 2019 r. Aktywnie włącza sie w przygotowanie i przeprowadzanie gminnych uroczystości rocznicowych: wybuch II wojny światowej, zakończenie II wojny światowej, wybuch powstania warszawskiego, odzyskanie niepodległości w 1918 roku itd.
Lata 2020-21 – to okres zmniejszonej działalności Stowarzyszenia, co spowodowane było obostrzeniami wynikającymi z epidemii koronowirusa (Covid-2019). W roku 2021 organizacja uroczyście świętowała jubileusz 20-lecia działalności, połączony z promocją tomiku wierszy Czesława Pączka pt. Przemijanie” oraz wydaniem książeczki „XX lat Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej”. W tym też roku staraniem Stowarzyszenia, przy finansowym wsparciu Wójta Gminy w Żegocinie Wojciecha Wrony, został odnowiony nagrobek pilota, bohatera I wojny światowej – Artura Dumnickiego.
W 2022 roku Stowarzyszenie współpracowało ze Stowarzyszeniem „Żegocina odNowa” przy utworzenie na dawnym cmentarzu na Biedroniówce lapidarium oraz samodzielnie zorganizowało 7 lipca wieczór wspomnieniowy i wystawę zdjęć poświęconych powodzi 1997 roku (w 25 rocznicę).
Duży sukces odniosło Stowarzyszenie w 2022 roku uzyskując Główną Nagrodę w Konkursie Województwa Małopolskiego „Pamięć i Tożsamość”, do którego zostało zgłoszone przez Dyrektorkę CKSiT w Żegocinie – Magdalenę Adamską-Urban. Do pamiątkowego ryngrafu dołączona została nagroda finansowa.
Władze Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej pragną zainteresować swoją działalnością jak największą liczbę osób, którzy Żegocinę uznają w swoim sercu za swoją Małą Ojczyznę i chcieliby się przyczynić do zrealizowania statutowych celów organizacji, która w tej chwili zrzesza ponad 20 osób.
Siedziba Stowarzyszenia mieści się w budynku Centrum Kultury Turystyki i Sportu w Galerii Wiejskiej. Odbywają się w niej spotkania członków stowarzyszenia, pokazy, prelekcje, wystawy i inne inicjatywy społeczności związanej z działalnością SPZŻ.
Szczegóły działalności można znaleźć na stronie organizacji: http://spzz.zegocina.pl/